Japanese Popular Prints
A busy printshop in Tokyo, nikishi-e, Utagawa Hiroshige III, 1877 (Japanese popular prints, pp 136/137).
Rebecca Salter: Japanese Popular Prints
Text (in Dutch) Harmen Liemburg for Items 3/4 2007
Sinds hun introduktie in de 19e eeuw, hebben we in het Westen sterk de neiging om japanese prenten te associeren met de ukiyo-e traditie: afbeeldingen van historische helden, acteurs en de mooiste vrouwen van die tijd. Dergelijke prenten vroegen immens veel tijd en vakmanschap, en werden met de beste materialen vervaardigd. Het is daarom niet verwonderlijk dat dergelijke prenten als kostbare en delicate kunstuitingen werden (en worden) beschouwd. Achter de schermen echter werkten dezelfde japanse drukkers in de grote steden zich in het zweet om ook aan de vraag van de werkende massa’s te voldoen. Gebruikmakend van goedkope materialen en in een enorm tempo, verliet een stroom van veelkleurige decoratieve papiersoorten, gebedskaarten, spelletjes, reisgidsen, cadeau-enveloppen, kalenders, etc. de werkplaatsen op weg naar de markt. Deze traditie, maar ook hedendaagse aktiviteiten op dit gebied, worden door Rebecca Salter in dit boek verkend en in kaart gebracht. Salter, die zelf als kunstenaar met de techniek werkt, benadert het onderwerp niet als een academisch expert, maar vanuit haar persoonlijk interesses en ervaringen met de japanse houtsnededruk. Het resultaat is fascinerend en gepassioneerd inzicht in onverwachte culturele en historisch verbindingen die zich uitstrekken tot het hedendaagse Japan.
Upside-down Picture, Utagawa Yoshitora, 1861-62 (Japanese popular prints, pp 140/141).
Salter schetst een boeiend beeld van de uiterst serieuze wijze waarop men zich in Japan overgaf (en geeft) aan het spel. De levende kunst van de senjafuda bijvoorbeeld, met begon eeuwen geleden als een simple daad van religieuze piëteit. Reizigers, die naast te verwachten tegenslag als ziekte en ongelukken ook demonen en dwalende geesten op hun pad vreesden, verwachtten zich hiertegen te beschermen door het dragen van papieren amuletten. Hieruit onstond de trend waarin pelgrims bij wijze van offer hun naam plus een religieuze gelofte geschreven op stroken papier op de tempels die ze bezochten achterlieten. Deze handgeschreven stroken werden steeds meer verfijnd, en werden in toenemende mate speciaal ontworpen en met grote zorg gedrukt.
Later werd deze praktijk geformaliseerd door groepen enthousiastelingen die de produktie van ‘gebedstroken’ organiseerden, gevolgd door gezamelijk trips om deze vervolgens met speciaal ontwikkeld gereedschap op tempels en andere heiligdommen te plakken. Daarnaast kwamen dezelfde groepen regelmatig bijelkaar om kookanfuda, een luxueuzere variant van de stroken, met elkaar te ruilen. In een competatieve drang om anderen door steeds verdere verfijning van ontwerp en produktie te overtroeven, begaf menige fuda-hobbyist zich op de rand van het faillissement. Het bezoeken en beplakken van tempels leek uiteindelijk meer om het plezier dan om religie te gaan, en werd tot op de dag van vandaag uitermate onpopulair bij de beheerderders van gebouwen die het zagen als een vorm van vandalisme vergelijkbaar met het hedendaagse graffitti.
Rebecca Salter: Japanese Popular Prints – From votive slips to playing cards.
A & C Black Publishers Limited, London, 2006
Paperback, 210 pagina’s, illustraties in kleur, engelstalig
ISBN 13: 978-07136-6517-8
Euro 25,-
Van Rebecca Salter verscheen eerder Japanese Woodblock Printing, een heldere en aanstekelijke stap-voor-stap introductie tot alle facetten van de techniek aan de hand van klassieke en moderne voorbeelden (A & C Black Publishers Limited, London, 2001).